Waarom moet je kritisch denken als je AI gebruikt? (Her)bekijk de Learning Snack
In een wereld waar artificiële intelligentie (AI) razendsnel oprukt, is kritisch denken belangrijker dan ooit. Slik niet alle AI-output blind, maar ga er slim mee aan de slag en onderscheid zo feiten van interpretaties. Waarom die kritische houding zo belangrijk is? Dat ontdek je in deze Learning Snack.
De invloed van AI is enorm
AI verandert hoe we werken. Het automatiseert processen en beïnvloedt daarmee 64% van alle jobs in ons land. En dat is niet alles. Uit een onderzoek in opdracht van Google blijkt dat AI zelfs 7% van onze jobs zal vervangen, deels of volledig.
Het is dus duidelijk: we moet allemaal leren werken met AI. Prompts leren schrijven, de juiste vragen stellen, output bundelen … Maar één skill springt er bovenuit: kritisch denken.
(Her)bekijk de Learning Snack van Paul
Als leerspecialist bij Cevora geeft Paul Diepenbrock onze visie over kritisch denken mee vorm en ontwikkelt hij er opleidingen rond. Met zijn achtergrond in politieke wetenschappen en pedagogische praktijkervaring ligt het belang van kritisch denken hem na aan het hart. Hij deelt zijn inzichten en helpt jou om feiten van fictie te onderscheiden.
(Her)bekijk hier de Learning Snack
Kritisch denken als kritieke skill
We duiken even de theorie in. First up: een studie van het World Economic Forum, waarin de belangrijkste skills voor 2025 staan opgesomd. Welke skills in de top 5 prijken? Juist: analytisch en creatief denken – die we kunnen terugbrengen tot kritisch denken.
Die belangrijkste skills veranderen doorlopend. In het industriële tijdperk lag de focus op handenarbeid, vandaag ligt de focus op 4 specifieke skills. Ook wel de 4 C’s genoemd:
- Communication (communiceren)
- Creativity (creativiteit)
- Collaboration (samenwerking)
- Critical thinking (kritisch denken)
Hoe kritisch ben jij? Doe de test
‘Human or not’ is een turing test-game. Met zo’n turing test kan je onderzoeken of iets door een mens of kunstmatige intelligentie is ontwikkeld. Onderzoekers maakten er een spelversie van en zetten daarmee een grootschalig experiment op poten.
Zo’n 1,5 miljoen mensen speelden de game. Ze voerden een chatgesprek van 2 minuten en gaven daarna aan of ze met een mens of een bot chatten. De uitslag? Bijna 1 op de 3 deelnemers gokte verkeerd.
Weet jij het wel?
Waarom is kritisch denken zo belangrijk in tijden van AI?
Hoewel chatbots – zoals ChatGPT en Claude – een fantastische bron van eindeloze informatie zijn, is hun output niet altijd correct. Zo kunnen chatbots bevooroordeeld zijn, onwaarheden vertellen en zelfs misleidende antwoorden geven. Daarover verschenen al talloze artikelen in de media.
En dat is niet alles: die gebrekkigheden staan ook in de disclaimers van chatbots. Zo staat op de website van ChatGPT dat de chatbot fouten kan maken. ChatGPT promoot ook het human-in-the-loop-concept: er is een menselijke interactie nodig om informatie te verifiëren.
Hoe werkt een chatbot zoals ChatGPT?
Tik je een vraag in Google, dan zoekt de zoekmachine het antwoord op het internet. ChatGPT werkt anders: de chatbot genereert zelf het antwoord op je vraag via ‘Natural Language Processing’ (NLP). Dat is een specifieke vorm van AI om taal te genereren. De chatbot herkent taalpatronen in de miljoenen teksten die het ‘gevoed’ kreeg en kan zo logische antwoorden formuleren op je vragen.
(Beter) leren werken met AI? Wij testten 5 gratis e-learnings voor je uit.
3 redenen waarom je AI-output kritisch moet bekijken
Hoe komt het dat AI vaak foutieve output levert? Daar zijn (minstens) 3 redenen voor.
1. AI mist intuïtie
Mensen kunnen gedachten, overtuigingen, emoties en intenties van anderen begrijpen en voorspellen. Dat doen we vaak zonder erbij stil te staan. We gebruiken onze empathie, kennen de sociale context en kunnen de mentale toestand van anderen lezen.
Kijk maar eens naar onderstaande afbeelding. Waarschijnlijk kan jij wel bedenken wat er gebeurt als de man nog 10 minuten langer de boekenstapel draagt. Hij begint te wankelen, laat alle boeken vallen … Die intuïtie hebben wij doordat we jarenlang, dag in dag uit, sociale interacties hebben. AI is een data-gedreven taalmodel dat goed is in het voorspellen van woorden. AI kan intuïtie dus ook niet nabootsen.
2. AI herkent geen óf onjuiste causale verbanden
Kijk eens naar onderstaande grafiek.
De grafiek toont twee zaken aan. Een: er wordt steeds meer windenergie opgewekt in Taiwan. Twee: steeds meer mensen googelen ‘ik ben moe’. Twee gelijkaardige trends die lijken te correleren, maar ze hebben niets met elkaar te maken.
Grote kans dat jij dat al doorhad. Mensen gebruiken logica, ervaringen uit het verleden en intuïtie om een causaal verband te vinden. AI mist die zaken en kan dus niet verder kijken dan puur statistische conclusies.
3. AI kan niet abstract denken
Wat hebben onderstaande drie afbeeldingen met elkaar gemeen?
Alle afbeeldingen verbeelden het cijfer drie (de drietand, een klavertje
drie, een T-splitsing). Wij kunnen zulke verbanden leggen doordat we
patronen zoeken, onze verbeelding gebruiken, creatief- en fantasierijk
denken en verschillende concepten combineren. AI kan dat minder goed, want de
AI-werkwijze is rigide en data-afhankelijk.
Leer jezelf kritisch denken
AI zal niet zomaar je job overnemen, geloven we bij Cevora. De persoon die de tools beter dan jijzelf beheerst, kan dat wel.
Daarom vinden we het belangrijk dat elke werkgever en werknemer het maximale uit AI haalt. Het is onze missie om je te begeleiden in deze transitie en ervoor te zorgen dat je niet wordt overweldigd door de razendsnelle ontwikkelingen in AI.
Artificiële intelligentie
(kritisch) gebruiken in je job? In deze opleidingen maak je er kennis mee
Hoe ga je een kritisch gesprek aan (met ChatGPT)?
Marketing en artificiële intelligentie: een introductie
Schrijf vlotter Engels, Frans of Nederlands dankzij artificiële intelligentie
* De drie voorbeelden in dit artikel komen uit het boek ‘Slim, slimmer, slimst’ van Bennie Mols.